Adaptacja materiałów

Dla kogo wykonujemy adaptacje

Adaptacja materiałów dydaktycznych do formatów alternatywnych realizowana jest dla studentów i pracowników UW, których niepełnosprawność uniemożliwia korzystanie z materiałów w standardowej postaci papierowych wydruków lub formatów graficznych. Osobami korzystającymi z tej formy wsparcia są przede wszystkim są osoby niewidome i słabowidzące, ale mogą to być również inne osoby, dla których określona postać materiału oraz ew. zastosowanie technologii wspomagających umożliwią pełną i samodzielną pracę z tekstem.

Na czym polega adaptacja

Adaptacja materiałów polega na przetworzeniu formatów niedostępnych do postaci tekstowej, wraz ze wszystkimi elementami struktury tekstu. Najczęściej wymaga to wykonania skanowania oraz przeprowadzenia procesu OCR (optycznego rozpoznania tekstu). Kolejnym etapem prac jest korekta otrzymanego tekstu oraz uporządkowanie struktury całej treści: podziału na akapity, oznaczenie nagłówków, uporządkowanie tabel, dodanie opisów alternatywnych dla grafik, oznaczenie odsyłaczy, nr stron itp. Tak przygotowany materiał może zostać zapisany w postaci dostępnego dokumentu elektronicznego lub dalej przetworzony np. do postaci wydruku brajlowskiego. Materiał może też zostać przygotowany w formie nagrania dźwiękowego.

Przykłady możliwych adaptacji

Poniższe przykłady nie wyczerpują możliwych rozwiązań. Prosimy o kontakt aby omówić możliwości adaptacji.

• Drukowane książki, kserówki materiałów dla studentów – skanowanie i przetworzenie do formatu DOCX. Umożliwi odczyt osobom niewidomym, czytanie na głos przez czytniki immersyjne osobom z ADHD, spektrum autyzmu, niedowidzącym, starszym.
• Plik PDF lub programu Word z pytaniami, lub testami egzaminacyjnymi – obróbka i przetworzenie na dostępny plik DOCX dla osób niewidomych. Wydruk treści w formie brajlowskiej dla osób niewidomych. Przetworzenie z ustawieniem odpowiedniej wielkości czcionek i odstępów dla osób z niepełnosprawnościami wzroku.
• Plik z prezentacją lub ilustracjami będący materiałem egzaminacyjnym – przygotowanie wersji DOCX z opisami zamieszczonych ilustracji i, gdy jest to możliwe, dodatkowymi wydrukami grafiki brajlowskiej – dla osób niewidomych. Przygotowanie powiększonych wydruków ilustracji dla osób z niepełnosprawnościami wzroku.
• Ilustracje przedstawiające obiekty charakterystyczne dla danej kultury, plany budynków, porządki architektoniczne – możliwość wykonania modeli dotykowych w technologii druku 3D. Zachęcamy nauczycieli akademickich do współpracy.

Ile trwa wykonanie adaptacji

Przygotowanie adaptacji materiału jest procesem żmudnym i czasochłonnym. Należy o tym pamiętać, zamawiając materiały z odpowiednim wyprzedzeniem:

• minimum 1 miesiąc dla całych książek;
• co najmniej 3 dni dla pojedynczych materiałów na zajęcia.

Jak składać zamówienia

Osoby uprawnione mogą składać zamówienia na wykonanie adaptacji na dwa sposoby:

1. Zamówienia na wykonanie adaptacji zbiorów książkowych należy składać poprzez moduł „Zamówienia” dostępny po zalogowaniu w systemie Akademickiej Biblioteki Cyfrowej.
2. Zamówienia na wykonanie adaptacji kserówek, prezentacji i innych materiałów należy składać na adres: adaptacje.bon@uw.edu.pl.

Zamowienia przez Akademicką Bibliotekę Cyfrową

Składając zamówienie na wykonanie adaptacji zbioru książkowego należy obowiązkowo sprawdzić, czy zamawiana pozycja nie została wcześniej przygotowana i udostępniona w systemie ABC. Zamawiając materiał należy podać dane jednoznacznie identyfikujące zamawiany zbiór (nazwiska autorów, pełen tytuł, wydanie, ew. numer ISBN). Dysponując egzemplarzem papierowym można go dostarczyć do BON i wskazać tę opcję w formularzu zamówienia lub zaznaczyć opcję pozyskania zbioru przez BON.

Zamowienia przez Dział Adaptacji BON

Przesyłając materiały na adres adaptacje.bon@uw.edu.pl, szczególnie gdy zamawiający robi to po raz pierwszy, należy wskazać wszelkie informacje pomocne we właściwym przygotowaniu materiału.
Należy koniecznie określić:

• na kiedy materiał będzie potrzebny lub określić harmonogram dla przygotowania kolejnych fragmentów;
• w jakiej postaci ma być przygotowany (wersja elektroniczna, brajl, brajl powiększony itp.).

Dla wykładowców

Materiały do adaptacji mogą także przesyłać wykładowcy, np. mający w swoich grupach studentów, którzy takich zaadaptowanych materiałów potrzebują. Przesyłając materiały do adaptacji należy wskazać:

• dla kogo mają one zostać przygotowane,
• na kiedy materiały będą potrzebne oraz 
• do kogo mają zostać przekazane gotowe materiały.

Dlaczego to ważne

Wskazanie osoby, dla której materiały mają zostać zaadaptowane umożliwi uwzględnienie ustalonych wcześniej ze studentem wytycznych w zakresie sposobu przygotowania adaptacji. Określenie terminu lub harmonogramu określającego np. zajęcia na które materiały będą potrzebne umożliwi nam rozłożenie prac w sposób godzący potrzeby związane z adaptacją materiałów dla wszystkich naszych beneficjentów. Wskazanie sposobu przekazania gotowych materiałów będzie szczególnie ważne gdy wykładowca sam będzie chciał zdecydować o momencie ich udostępnienia studentowi.

Zapraszamy do kontaktu

W razie wszelkich zapytań czy wątpliwości zapraszamy do skontaktowania się z działem adaptacji BON w sposób zdalny, a także do odwiedzenia nas osobiście. Dział adaptacji BON mieści się w siedzibie BON, na parterze budynku przy ul. Dobrej 55, pok. 0.070. Jesteśmy otwarci codziennie w godzinach pracy biura.